Unia europejska współdziała z państwami europejskiego stowarzyszenia o wolnym handlu za wyjątkiem Szwajcarii. Razem ten wspólny zbiór państw nosi nazwę europejskiego obszaru gospodarczego. Jest to umowa międzynarodowa o wolnym handlu i przepływie osób. W praktyce oznacza to, że mimo iż Islandia, Lichtenstein i Norwegia nie są członkami unii europejskiej to mogą z nią wymieniać towary, usługi, kapitał i ludność na takich samych zasadach jak państwa członkowskie. Aby zrekompensować ten przywilej najbiedniejszym państwom unii powstał Norweski mechanizm finansowy i mechanizm finansowy europejskiego obszaru gospodarczego. Obejmują one państwa o najmniejszym względnym PKB, takie jak przyjęte w 2004 i 2007 roku, oraz Portugalię, Hiszpanię i Grecję. Polska między 2004, a 2009 rokiem pozyskała z tego mechanizmu ponad ćwierć miliarda euro. Beneficjentami projektu mogą być instytucje prywatne i publiczne, a także instytucje pozarządowe. Jednorazowo na projekt można otrzymać od 250 tysięcy euro. Ideałami powstania norweskiego mechanizmu finansowego było zwiększenie współpracy między państwami, wsparcie nowo przyjętych członków unii i zniwelowania różnic społeczno gospodarczych na terenie europejskiego obszaru gospodarczego. Jest to bardzo korzystna współpraca zarówno z punktu widzenia krajów EOG nie będących członkami unii jak i nowo przyjętych, oraz biedniejszych państw unii europejskiej, które mogą skorzystać na tej współpracy dzięki pozyskiwaniu funduszy. Jest to swoista symbioza pomiędzy tymi dwoma obszarami wolności gospodarczej.